Η είδηση, η «είδηση» και η παραπληροφόρηση

"αυγη" ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ  Νταρζάνου Αγγέλα

Δημοσίευση: 22 Ιουλίου 2018 13:46

Τα fake news ή αλλιώς η παραπληροφόρηση δεν είναι σύμπτωμα που απαντάται μόνο σε trash ιστοσελίδες του τύπου makeleio.gr ή σε άλλες με απιθανότητες. 

Η παραπληροφόρηση απαντάται συχνά στα mainstream μέσα, στις τηλεοράσεις, τις εφημερίδες και τις ιστοσελίδες τους. 

Γκάφες και βιασύνη; Ναι, συχνά. 

Σκοπιμότητα; Ναι, συχνά. 

Για ποιο λόγο; 

Για πολλούς λόγους:

 για να πουλήσει προϊόντα, για να συσπειρώσει πολιτικά ή ιδεολογικά ακροατήρια, για να δημιουργήσει επισκεψιμότητα κι απ’ αυτήν διαφημιστικά έσοδα. 

Η ιστοσελίδα ellinikahoaxes.gr περιέχει ένα απίστευτο πλούτο ψευδών δημοσιευμάτων, που εκτείνονται από θεωρίες συνωμοσίας μέχρι πολιτική προπαγάνδα. Η ιστοσελίδα επιχειρεί να αποδομήσει τις πιο τρελές θεωρίες, από το κίνημα του αντιεμβολιασμού μέχρι προγράμματα ευγονικής και από μυστικές συνωμοσίες, π.χ. κατά του αμερικανικού συντάγματος που δίνει το δικαίωμα στην οπλοκατοχή, μέχρι επιστημονικές ανακαλύψεις για τα... μπάζα.

Και εάν ένας μέσος άνθρωπος με στοιχειώδη κοινή λογική μπορεί να αντιληφθεί τουλάχιστον για ένα μεγάλο μέρος όλων αυτών ότι πρόκειται για μπαρούφες, η επεξεργασμένη προπαγάνδα, όταν ανακατεύει ψεύδη με πραγματικά στοιχεία, δεν είναι εύκολο να εντοπιστεί, καθώς ακόμα και επαγγελματίες της είδησης, όπως οι δημοσιογράφοι, ορισμένες φορές πέφτουν σε παγίδες. Η δουλειά τους βέβαια είναι να μην πέφτουν.

Κι αν σε όλη την Ευρώπη αναζητούν τρόπους να εντοπίζουν και να εξουδετερώνουν τα fake news από τις ενημερωτικές ιστοσελίδες και τα social media, στην Ελλάδα, όταν -σπανίως- κληθούν οι ελεγκτικές αρχές να διερευνήσουν και να αποδώσουν ευθύνες (όχι τίποτε βαρύ, ας πούμε μια απλή «σύσταση» σε ένα κανάλι ή μια «επίπληξη» σε έναν δημοσιογράφο) για καραμπινάτες περιπτώσεις παραπλάνησης, προτιμούν να πετάξουν τη μπάλα στην εξέδρα. Σε δυο από τις περιπτώσεις fake news που παραθέτουμε, υπήρξε έλεγχος από το ΕΣΡ και από το Πειθαρχικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ. Και τα δύο όργανα απάλλαξαν τους δημοσιογράφους και τα κανάλια που μετέδωσαν τις παραπλανητικές ειδήσεις.

«Επίδομα σφραγίδας» για τους δημόσιους υπαλλήλους μελετά η Όλγα Γεροβασίλη

Η «είδηση» δημοσιεύτηκε στον «ΒΗΜΑτοδότη» στα τέλη Ιουλίου 2017 και έκανε πάταγο: «Περιλαμβάνεται σε νομοσχέδιο του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης της Όλγας Γεροβασίλη. Με απόφασή της λοιπόν θα χορηγείται επίδομα... σφραγίδας στους δημοσίους υπαλλήλους, ύψους 50 ευρώ σε μηνιαία βάση. Το μέτρο, όπως εξηγεί, αποσκοπεί στην ανακούφιση των υπαλλήλων, ειδικά των εφοριών, που κάνουν χρήση σφραγίδας. Δηλαδή όσοι δημόσιοι υπάλληλοι σφραγίζουν έγγραφα και ταλαιπωρούνται θα λαμβάνουν 50 ευρώ τον μήνα για να 'ανακουφίζονται'.

»Ναι, αυτό λέει η εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου, το οποίο προβλέπει και ειδικό κονδύλι για την παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και φυσικοθεραπείας για όσους πάσχουν από προβλήματα από τη χρήση της σφραγίδας, όπως τενοντίτιδα και το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα».

Η «είδηση» μεταδόθηκε σαν αστραπή στο protothema, iefimerida, athensvoice, eleftherosTypos, paraskhnio και πολλές ακόμη.

Η αλήθεια είναι ότι την είδηση πρωτοδημοσίευσε η σατιρική ηλεκτρονική έκδοση «Το Βατράχι» -κάτι ανάλογο με To koulouri-, στη συνέχεια ο «ΒΗΜΑτοδότης» την κατάπιε αμάσητη, τη δημοσίευσε με την αναγκαία ειρωνεία, για να την αναδημοσιεύσουν στη συνέχεια και άλλοι.

Ο ΣΚΑΪ δεν άφησε μια λάθος πληροφορία να του χαλάσει μια καλά όμορφη στημένη φαντασίωση. Το ψέμα (για την ακρίβεια, η πλάκα από το «Βατράχι») εκπληρούσε όλο το φαντασιακό του νεοφιλελεύθερου αφηγήματος για το αδηφάγο Μνημόνιο και βεβαίως για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ που ενισχύει το Δημόσιο και τον κρατισμό. Έστησε έτσι ολόκληρη εκπομπή, εξηγώντας κατ' αρχάς ότι η είδηση «μάλλον» δεν ισχύει, γιατί είναι «απίστευτη», όμως ο Άρης Πορτοσάλτε «εκτίμησε» ότι η κυβέρνηση είχε την πρόθεση, αλλά το μάζεψε όταν είδε τις αντιδράσεις...

Το ανάποδο γράφημα του ΣΚΑΪ για την πορεία της οικονομίας

Έχει καταγραφεί στο TOP 10 της παραπληροφόρησης στην Ελλάδα τα τελευταία 60 χρόνια, περιλαμβανομένης της προπαγάνδας της χούντας. Τον Σεπτέμβριο του 2017, οι δείκτες για την ελληνική οικονομία έδειχναν σημάδια ανάκαμψης. Τόσο το χειρότερο για τους δείκτες. Ο ΣΚΑΪ δεν μπορούσε να αφήσει την πραγματικότητα να του χαλάσει το όνειρο. Έφτιαξε λοιπόν την πραγματικότητα έτσι όπως την ήθελε.

Δεδομένου ότι η γραφική απεικόνιση στον οριζόντιο άξονα των Χ, του χρόνου, δεν βόλευε, καθώς έδειχνε την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, ο γραφίστας του καναλιού αποφάσισε να αλλάξει τη φορά του άξονα και να δείξει τα στοιχεία αντεστραμμένα, κάτι σαν αραβική γραφή, από τα δεξιά προς τα αριστερά. Το αποτέλεσμα είναι η γελοιότητα που φαίνεται στη φωτογραφία.

Το κρούσμα παραπληροφόρησης έφτασε στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης και συζητήθηκε εκτενώς. Η Ανεξάρτητη Αρχή έκρινε ότι τα δεδομένα που παρουσίασε ο σταθμός ήταν ακριβή. Που ήταν. Ότι επιχείρησε να εξαπατήσει το κοινό δημιουργώντας λάθος εντυπώσεις δεν θεωρήθηκε λόγος ούτε καν για «σύσταση». Η υπόθεση μπήκε στο αρχείο.

Μαϊμού - σύζυγος στρατιωτικού για δημιουργία εντυπώσεων

Τον χειμώνα που πέρασε διακινούνταν εντόνως μια φημολογία που έκανε λόγο για επικείμενο «θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο». Τα σχετικά «ρεπορτάζ» των καναλιών είχαν καταφέρει να δημιουργήσουν κλίμα ανησυχίας σε μεγάλη μερίδα του κοινού, παρουσιάζοντας καθημερινά φρεγάτες και άλλα πολεμικά πλοία στη θάλασσα, πολεμικά αεροπλάνα και ελικόπτερα. Επειδή ωστόσο για καιρό θερμό επεισόδιο δεν γινόταν, οι τηλεοπτικοί σταθμοί με κάθε τρόπο επιχειρούσαν να διατηρήσουν το θέμα στην επικαιρότητα. Ο δημοσιογράφος του Star όμως άφησε τη φαντασία του ελεύθερη...

Το θέμα του, τον περασμένο Μάρτιο, ήταν «οι ηρωίδες γυναίκες των μάχιμων στρατιωτικών μας», οι οποίες ανησυχούν για τους συζύγους τους -που λείπουν συχνά από το σπίτι σε αποστολές- και δεν τους απαντούν στο τηλέφωνο - και τα παιδιά διαμαρτύρονται πού είναι ο μπαμπάς μας. Μούφα. Η σύζυγος στρατιωτικού ήταν μαϊμού - σύζυγος, με μαϊμού - παιδάκι και μαϊμού ανησυχία. Όλα ψέματα. Το αποκάλυψαν τα ellinikahoaxes. Ο δημοσιογράφος ισχυρίστηκε ότι εξαπατήθηκε από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Στρατιωτικών (ΠΟΜΕΝΣ) στην οποία απευθύνθηκε προκειμένου να του υποδείξει «σύζυγο». Η ΠΟΜΕΝΣ, από την πλευρά της, λέει άλλα αντ' άλλων.

Το θέμα έφτασε στο Πρωτοβάθμιο Πειθαρχικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ. Ομόφωνα απεφάνθη ότι «ο δημοσιογράφος επαγιδεύθη από ανεύθυνα πρόσωπα και, χωρίς δική του ευθύνη, παρουσίασε τη συγκεκριμένη συνέντευξη με τα ψευδή στοιχεία». Και συνεχίζει: «Ως εκ τούτου, θεωρεί ότι ναι μεν η καταγγελία έχει βάση προς άλλα πρόσωπα, όχι όμως ως προς το πρόσωπο του συναδέλφου Λ. Δεμερτζή, ο οποίος δεν είχε την παραμικρή ανάμειξη στη θρασύτατη αυτή μεθόδευση, αλλά τελικά, εντελώς άδικα, εξετέθη, όπως και ο τηλεοπτικός σταθμός στον οποίο εργάζεται».

Θύμα λοιπόν ο δημοσιογράφος, διαφόρων κακόβουλων. Πώς προέκυψαν οι θρασείς αυτοί τύποι; Τι είδους συνεργασία είχε μαζί τους ο δημοσιογράφος; Δεν τους γνώριζε; Τι λόγο είχαν να του πασάρουν ψεύτικη σύζυγο; Το Πειθαρχικό δεν απαντά. Θύμα ο δημοσιογράφος. Λογικό είναι το συμπέρασμα βέβαια, αφού προηγουμένως το Πειθαρχικό της ΕΣΗΕΑ είχε δεχθεί ότι ο εν λόγω «δεν είχε κανένα κίνητρο ή λόγο να προχωρήσει στο στημένο αυτό ρεπορτάζ, αντίθετα είχε λόγους να το αποτρέψει, καθώς θα εξετίθετο όχι μόνο ο ίδιος, αλλά και το κανάλι στο οποίο εργάζεται».

Συμπέρασμα: Για τα στημένα ρεπορτάζ δεν έχουν ευθύνη οι δημοσιογράφοι, αλλά φταίνε τα ψευδή στοιχεία. Ας πρόσεχαν να ήταν αληθινά!

Σκηνή από κωμική ταινία προβλήθηκε ως αληθινή από τα δελτία ειδήσεων του Epsilon και του Alpha

Από τις μεγαλύτερες γκάφες στην ελληνική τηλεόραση ήταν αυτή στην οποία έπεσαν ο Alpha και το Epsilon από τα κεντρικά τους Δελτία, τον Απρίλιο του 2017, όταν μετέδωσαν σκηνή από ταινία ως αληθινό περιστατικό.

Επρόκειτο για σκηνή από την κωμική ταινία «The Interview» με τους Seth Rogen και James Franco, η οποία σατιρίζει το καθεστώς της Β. Κορέας μέσα από μια παρωδία που παρουσιάζει την απόπειρα δολοφονίας του ηγέτη της χώρας Κιμ Γιονγκ - Ουν. Η εισαγωγική σκηνή της ταινίας, που προβλήθηκε ως πραγματική, παρουσιάζει ένα μικρό κοριτσάκι να τραγουδάει έναν αιμοσταγή ύμνο κατά των ΗΠΑ. Αυτή η σκηνή προβλήθηκε στα κανάλια ως αληθινή, με τον κατάλληλο βέβαια σχολιασμό.

Η γκάφα θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί εάν οι δημοσιογράφοι ήταν κάπως περισσότερο υποψιασμένοι, όχι στην κινηματογραφική παραγωγή, αλλά τουλάχιστον απέναντι στην υστερία των δυτικών ΜΜΕ και της προπαγάνδας εναντίον του Κιμ Γιονγκ - Ουν. Ο ηγέτης της Β. Κορέας επί χρόνια διακωμωδείται και παρουσιάζεται ως καρικατούρα αιμοβόρου ηγέτη.