ΚΥΒEΡΝΗΣΗ ΠΡΟΣ ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ: "ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ ΕΠΑΝΑΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙΣ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ Ο, ΤΙ ΘΕΛΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ"
Η «κρυφή» ανεργία
«Αν ήθελε κανείς να περιγράψει αυτή τη στιγμή την κατάσταση στην αγορά εργασίας, με κύρια έμφαση στον ιδιωτικό τομέα, θα έλεγε ότι, ήδη, έχουν αρχίσει να φαίνονται τα αποτελέσματα, τόσο των μέτρων που λήφθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όσο και της κρίσης έχει ήδη αρχίσει να κλονίζει την αγορά εργασίας, δηλαδή την απώλεια θέσεων εργασίας και του να περιέλθει ένας πάρα πολύ μεγάλος αριθμός εργαζομένων πανελλαδικά σε κατάσταση ανεργίας, ο οποίος ακόμη δυστυχώς δεν έχει καταγραφεί», σημειώνει ο Δ. Περπατάρης.
Η μη καταγραφή οφείλεται, μας εξηγεί ο εργατολόγος, τόσο στην αναστολή λειτουργίας του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, όσο και στο ότι «λόγω των διοικητικών απαγορεύσεων απολύσεων, δεν αποτυπώνεται στο σύστημα “Εργάνη” ο ακριβής αριθμός των απολύσεων». «Και όταν αναφέρομαι σε απολύσεις, εννοώ τις αποχωρήσεις, αποδεσμεύσεις και την είσοδο στην ανεργία, σε μικρότερο ή πιο μακροχρόνιο επίπεδο, χιλιάδων μισθωτών, των οποίων η είσοδος στην ανεργία αποκρύπτεται από το γεγονός ότι δηλώνεται, είτε ως “οικειοθελής αποχώρηση”, είτε ως λήξη των συμβάσεων, είτε ως μη πρόσληψη εποχικού προωπικού. Σας αναφέρω, δηλαδή, τρεις πολύ μεγάλες κατηγορίες που αγγίζουν χιλιάδες εργαζόμενους, που επίσημα στο σύστημα, αν μπούμε αυτή τη στιγμή, δεν θα φαίνονται σαν απολύσεις, δεν θα καλύπτονται από την απαγόρευση, έστω τη μεταβατική, των απολύσεων η οποία έχει επιβληθεί και σίγουρα αποτελούν ένα προοίμιο, δυστυχώς γι' αυτό το οποίο περιμένει μισθωτούς εργαζόμενους, μικρομεσαίες επιχειρήσεις από τον Σεπτέμβριο και μετά».
«Να δεις τι σου ‘χω για μετά»
Γιατί, όμως, από τον Σεπτέμβριο; «Γιατί τότε», συνεχίζει ο Δ. Περπατάρης, «με την λήξη των μέτρων - που είναι μέτρα παράτασης, στην ουσία, της σημερινής κατάστασης - αναμένεται να
ξεδιπλώσουν οι επιχειρήσεις, μικρές, μεσαίες και μεγάλες, το σύνολο των πολιτικών τους για τα θέματα απασχόλησης και εκεί πέρα θα υπάρχει το σύστημα εκ περιτροπής εργασίας μετά βεβαιότητας. Και μάλιστα όχι αυτό της περιόδου του κοροναϊού, της “ασφαλούς λειτουργίας”, όπως εύσχημα έχει επιχειρήσει να το ονομάσει η κυβέρνηση, το οποίο τουλάχιστον εγγυάται την απασχόληση μισού προσωπικού και έχει ένα κατώτατο όριο. Δυστυχώς, αναφέρομαι στο σύστημα εκ περιτροπής εργασίας, το παλαιότερο, το “παραδοσιακό”, το οποίο συνεχίζει να ισχύει και δεν έχει προς τα κάτω κατώφλι.
Δηλαδή, θεωρητικά, μπορεί να επιβληθεί σε κάποιον εργαζόμενο μονομερώς να απασχοληθεί λίγες μέρες τον μήνα και αυτό να κρατήσει 9 μήνες σε κάθε ημερολογιακό έτος.
Δηλαδή να καλύψει διάρκεια, όχι μόνο μέχρι τον Σεπτέμβρη, που λήγει η προσωρινή μορφή της εκ περιτροπής εργασίαςς, αλλά για το σύνολο του υπόλοιπου έτους. Και από το επόμενο έτος, άλλους 9 μήνες.
Αυτό είναι το ένα εργαλείο.
Το άλλο, που κατά κόρον πλέον υπάρχει στην πραγματικότητα, είναι η - πάλι με εύσχημη ονομασία - “επαναδιαπραγμάτευση”, δηλαδή η μονομερής επιβολή όρων στις ατομικές συμβάσεις, που σημαίνει μείωση αποδοχών και μετατροπή πλήρους απασχόλησης σε μερική».
Σε ό,τι αφορά στο τελευταίο, δηλαδή στην μετατροπή της πλήρους απασχόλησης σε μερική, ο Δ. Περπατάρης επισημαίνει, ότι ναι μεν «εύστοχα απαγορεύεται στο πρόγραμμα “Συν-εργασία” να γίνει αυτό την τελευταία στγμή και ευκαιριακά, δηλαδή να γίνει κάποιος από μερική απασχόληση σε πλήρη για να τύχει η επιχείρηση των πλεονεκτημάτων του προγράμματος», όμως «αυτό που δεν διασφαλίζεται νομοθετικά είναι το αντίστροφο: Δηλαδή το να γίνει κάποιος από πλήρη απασχόληση σε μερική. Και αυτό επιτυγχάνεται είτε μέσω της ατομικής σύμβασης εργασίας, είτε μέσω ενός συστήματος εκ περιτροπης εργασίας χωρίς προς τα κάτω κατώφλι.».
«Τα δικά σου, δικά μου»...
Ο εργατολόγος επισημαίνει στα κυβερνητικά μέτρα κάτι που χαρακτηρίζει ως «εξόχως προβληματικό και έχει ξεφύγει της προσοχής: Με την εγκύκλιο της 19ης Μαϊου, οι επαναλειτουργούσες επιχειρήσεις πλέον θεωρούνται πληττόμενες επιχειρήσεις και, ότι εάν αυτές δεν κάνουν χρήση του μέτρου της αναστολής των συμβάσεων εργασίας, λέει η εγκύκλιος, καθ’ υπέρβαση μάλιστα και των Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου, μπορούν να κάνουν χρήση όλων των εργαλείων της κοινής εργατικής νομοθεσίας. Και όταν λέμε “εργαλεία της κοινής εργατικής νομοθεσίας” εννοούμε:απολύσεις, αλλαγή του καθεστώτος απασχόλησης από πλήρη σε μερική και εφαρμογή του συστήματος εκ περιτροπής απαοσχόλησης του νόμου 3846/10 που είναι το παλιό σύστημα εκ περιτροπής. Σε συνδυασμό φυσικά και με το νέο σύστημα εκ περιτροπής».
Ο Δ. Περπατάρης εκτιμά, ότι «αυτή η μεταφορά στο κοινό εργατικό δίκαιο για επιχειρήσεις που δεν θα κάνουν αναστολή νομίζω ότι δίνει ένα πάτημα, μια πάσα, μια αφορμή για να ξεδιπλωθούν από τώρα θέματα απολύσεων και μονομερών βλαπτικών, για τους εργαζόμενους, μεταβολών στις εργασιακές σχέσεις. Και αυτό είναι κάτι ιδιαίτερα επικίνδυνο.
Διότι υπάρχει ο εξής συλλογισμός στα μέτρα της κυβερνητικής πολιτικής:
Από τη στιγμή που επαναλειτουργείς, να μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις - αυτή η περίφημη “ελαστικότητα”, “ευλυγισία” στις σχέσεις εργασίας - με το προσωπικό σου.
Δηλαδή δίνει ουσιαστικά τη δυνατότητα να εξελιχθούν όλα τα αρνητικά σενάρια από τώρα, να μην περιληφθούν στις απαγορεύσεις των απολύσεων, να μην περιληφθούν στα συστήματα εκ περιτροπής εργασίας του κοροναϊού, αλλά να είναι το σύστημα όπως θα ήταν υπό “κανονικές συνθήκες”.
Είναι ένα πολύ επικίνδυνο σενάριο διότι αντιλαμβάνεστε κι εσείς, ότι σειρά επιχειρήσεων δεν μπορούν α διασφαλίσουν την κανονική λειτουργία τους και με τα μέτρα μάλιστα τα οποία έχουν επιβληθει για υγειονομικούς λόγους.
Άκουσα και μια δήλωση του υπουργού Εργασίας ότι η μείωση των ασφαλισιτκών εισφορών θα δημιουργήσει θέσεις αποασχόλησης.
Αλλά αυτό είναι μια ευχή που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Η πραγματικότητα θα είναι, στην καλύτερη περίπτωση, να διαφυλαχθούν οι ήδη υπάρχουσες θέσεις εργασίας και μάλιστα να μην έχουμε μεγάλη μείωσή τους.
Γιατί όλα τα σενάρια και στην Ελλάδα και πανευρωπαϊκά και παγκοσμίως λένε για απολύσεις. Και μαζί με τους νέους θεσμούς, όπως είναι η τηλεργασία, οι ελαστικές μορφές απασχόλησης, η αναστολή των συμβάσεων, κάνουν λόγο για δραματικές μειώσεις θεσεων εργασίες σε τομείς όπως είναι το λιανικό εμπόριο, ο τουρισμός, οι μεταφορές κ.ά.».
Χωρίς ημερομηνία λήξης
Ρωτήσαμε τον εργατολόγο αν και πόσα από αυτά τα μέτρα ήρθαν για να μείνουν.
«Όποια από αυτά τα μέτρα είναι τα χρησιμότερα για τη μείωση του μισθολογικού κόστους, όπως η τηλεργασία και η εκ περιτροπής εργασία, είναι σίγουρο ότι ήρθαν για να παραμείνουν» μας απάντησε και συνέχισε: «Ή, ανάποδα, δυστυχώς η χρησιμότητά τους θα είναι μακροχρόνια, γιατί θα χρησιμοποιηθούν ως μέσω πίεσης στους εργαζόμενους για να δεχθούν πολύ σημαντικές μειώσεις στα εργασιακά τους δικαιώματα.
Και το τρίτο είναι ότι, δυστυχώς, και με την κοινή εργατική νομοθεσία, ειδικά μετά την άρση της διοικητικής απαγόρευσης των απολύσεων, φοβάμαι ότι ο Σεπτέμβρης θα είναι ένας μαύρος Σεπτέμβρης για τις εργασιακές σχέσεις.
Τότε θα δούμε να εξελίσσονται και να καταγράφονται και τα αριθμητικά και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτής της νέας μορφής ανεργίας που θα συνοδεύσει τις συνέπειες της πανδημίας και του κλεισίματος επιχειρήσεων. Ή του μη ανοίγματος επιχειρήσεων».
«Τηλε-γαλέρα»
Με αφορμή την ανάδυση της τηλεργασίας ως ένα από τα κυρίαρχα εργασιακά μοντέλα με αφορμή την πανδημία, ρωτήσαμε τον Δ. Περπατάρη, ποια είναι η εικόνα που επικρατεί αυτή τη στιγμή.
«Έχουμε καταγγελίες και φαινόμενα, ότι ακόμη και στο διάστημα αναστολής των συμβάσεων εργασίας, υπάρχει μία εξαντλητική σε ώρες, σε ποσότητα και ποιότητα εργασίας, ακόμη πιο εντατικοποιημένη απασχόληση εργαζομένων» μας απάντησε και συμπλήρωσε:
«Η οποία δεν ελέγχεται και - εδώ είναι το ανησυχητικό - δεν μπορεί να ελεγχθεί. Ακόμη και με την πλήρη επαναλειτουργία της Επιθεώρησης Εργασίας, δεν μπορεί να γίνει έλεγχος σε κατοικίες στις οποίες απασχολούνται εργαζόμενοι οι οποίοι, με τα λάπτοπ και, όπως αναφέρει και η διεθνής βιβλιογραφία, ακόμη και στην παραλία, ακόμη και στα καφέ, μπορούν ανα πάσα στιγμή να δουλέψουν.
Μάλιστα σειρά επιχειρήσεων για λόγους προστασίας των δεδομένων τους επιβάλουν αυτό να γίνεται μόνο στο σπίτι και έχουν και τρόπους να ελέγχουν ότι γίνεται από το σπίτι.
Δεν δίνουν καν τη δυνατότητα στο προσωπικό τους να μετακινηθεί έξω από το σπίτι του και να δουλέψει με έναν φορητό υπολογιστή. Μιλάμε ίσως για τον πιο αναπτυσσόμενο διεθνώς τρόπο εργασίας.
Είδατε ότι ήδη είναι δισεκατομμυριούχοι οι ιδρυτές εταιριών λογισμικού τηλεδιασκέψεων.
Στην περίοδο της κρίσης είναι από αυτούς που πλουτίσανε. Και αυτό είναι ανεξέλεγκτο στην πραγματικότητα.
Μπορεί να απαιτείται από κάθε εργαζόμενο ένας όγκος δεδομένων, η διεκπεραίωση μιας σειράς χρεωμένων υποθέσεων οι οποίες σε όγκο, ένταση και ωράριο εργασίας να τον κάνει και πιο παραγωγικό και να μην υπάγεται στο παραδοσιακό μοντέλο των εργασιακών σχέσεων, που προβλέπει, μεταξύ άλλων και την έννοια της υπερωριακής αποζημίωσης.
»Είναι ένα εντελώς ανεξέλεγκτο καθεστώς. Χρειάζεται ρύθμιση και ελέγχους. Αλλά για να κάνουμε σοβαρά αυτή τη συζήτηση και διεθνώς, είναι πολύ δύσκολα τα δεδομένα οποιουδήποτε ελέγχου.
Είναι μια ακραία μορφή ελαστικοποίησης της εργασίας η οποία πηγαίνει χέρι - χέρι με την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών και των δυνατοτήτων παρακολούθησης της αποδοτικότητας του εργαζομένου, δηλαδή της εντατικοποίησης η και πειθάρχησής του.
Ταυτόχρονα πηγαίνει χέρι χέρι και με το σπάσιμο των συλλογικοτήτων.
Γιατί, καταλαβαίνετε, ο εργαζόμενος στο σπίτι δεν είναι στον εργασιακό χώρο που θα συζητήσει με τους συναδέλφους του τα προβλήματα ή ακόμη και να διεκδικήσει. Είναι μια πιο πολύ αποπροσωποποιημένη σχέση, χωρίς τη δυνατότητα κάποιας συλλογικής παρέμβασης».
Η πανδημία ως αφορμή εργασιακής εντατικοποίησης
Εάν, όμως, τα περισσότερα, τουλάχιστον, από τα μέτρα αυτά ήρθαν για να μείνουν, τότε, ευλόγως, μάλλον έχουν ελάχιστη ή και καθόλου σχέση με την πανδημία. «Ήταν μια χρυσή αφορμή αυτή η πανδημία. Θα αποδειχθεί ότι αυτή η υπερανάπτυξη αυτών των δυνατοτήτων ήταν μια χρυσή αφορμή και για τα ζητήματα προστασίας των προσωπικών δεδομένων και για την εντατικοποίηση της εργασίας και για την ελαστικοποίηση και για το flexibility , δηλαδή τη δυνατότητα εύκολων προσλήψεων, εύκολων απολύσεων και με χαμηλό μισθό, χαμηλή αποζημίωση. Είναι αυτό που λέει και μια παλιά σχολή, ότι το μόνο δικαίωμα που πρέπει να έχει ένας εργαζόμενος είναι να παίρνει κάποια στιγμή, κάποιο μισθό. Κανένα άλλο.
»Είτε από ανάγκη, είτε από σχεδιασμό, είτε από ιδεολογική θέση, η στάθμιση είναι η δραματική συμπίεση του μισθολογικού κόστους και να ξεφύγουμε από το παραδοσιακό μοντέλο της μισθωτής εργασίας,το οποίο έχει αμφίπλευρα δικαιώματα και υποχρεώσεις.
Αυτό είναι το μεγάλο ζήτημα και όλα αυτά τα μέτρα, είτε της αναστολής, της εκ περιτροπής απασχόλησης, είτε της ελαστικής εποχικής απασχόλησης - αυτά είναι τα τρία κεφάλαια όλων των κυβερνητικών μέτρων - είναι θεσμοί οι οποίοι περιορίζουν τη διαπραγματευτική δυνατότητα και τη διασφάλιση του δικαιώματος εργασίας για χιλιάδες εργαζόμενους.
Αυτό δυστυχώς είναι το παρόν και το μέλλον των εργασιακών σχέσεων και επομένως νομίζω ότι το μέλημά μας, όλων των ανθρώπων που σκεφτόμαστε ότι το ανθρώπινο δυναμικό είναι αυτό που μπορεί να ανθίσει τις επιχειρήσεις σε μια νέου τύπου ανάπτυξη, θα πρέπει να είναι στο επίκεντρο. Θα πρέπει να διασφαλιστούν δικαιώματα, ακόμη και υπό τη νέα μορφή καταστρατήγησής τους».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου