Συμμαχία για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση (OGP): Κρίση Covid19- Η Δημοκρατία ευπαθής ομάδα

Συνυπογράφουμε την πρόσκληση του OGP προς τις κυβερνήσεις: να μην επιτρέψουν στην πανδημία να πριονίσει τα ευάλωτα δημοκρατικά θεμέλια.

ΓΡΑΦΕΙ Η ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ VOULIWATCH

Τα μέλη της Κοινωνίας των Πολιτών της Συντονιστικής Επιτροπής της Συμμαχίας για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση (OGP) εξέδωσαν μια κοινή δήλωση για τον κορωνοϊό (COVID-19) και τους κινδύνους που εγκυμονεί για την ανοιχτή διακυβέρνηση. Εστιάζοντας στις δημοκρατικές αξίες, η δήλωση είναι μια πρόσκληση για δράση στις κυβερνήσεις, τους χορηγούς/δωρητές και τους διεθνείς οργανισμούς.

Το Vouliwatch κοινοποιεί την πρόσκληση στον πρωθυπουργό, Κ. Μητσοτάκη, στον Πρόεδρο της Βουλής, Κ. Τασούλα, στον Υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κ. Πιερρακάκη, στον Υπουργό Υγείας, Β. Κικίλια, στον Υπουργό Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρα, στον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη, Μ. Χρυσοχοΐδη, στον Υπουργό Δικαιοσύνης, Κ. Τσιάρα και στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας.

Η πανδημία του Covid-19 έχει οδηγήσει σε μια παγκόσμια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, με έκτακτη επιβάρυνση των κυβερνήσεων. Οι δημόσιοι οργανισμοί πιέζονται χωρίς προηγούμενο. Η προστασία της ζωής και των βιοτικών πόρων, η διατήρηση των συστημάτων υγείας και η επανεκκίνηση της οικονομίας έχουν δικαίως εξελιχθεί στις πιο επιτακτικές προτεραιότητες για το άμεσο μέλλον.

Ωστόσο μια ακόμη προτεραιότητα πρέπει να μπει στο επίκεντρο: η προστασία της ανοιχτής, συμπεριληπτικής και λογοδοτούσας διακυβέρνησης με δημοκρατικά πρότυπα και προστασία των ατομικών δικαιωμάτων.

Η συνθήκη εκτάκτου ανάγκης αυτής της πανδημίας απαιτεί εξαιρετικά μέτρα.

Σε πολλές περιπτώσεις, αυτά τα μέτρα υπήρξαν

ανάλογα και δίκαια. Σε κάποιες άλλες, ωστόσο, παρατηρήθηκε αποδυνάμωση της κοινοβουλευτικής εποπτείας και άλλων ζωτικών ασφαλιστικών δικλείδων, απομάκρυνση λειτουργών-κλειδιών που είναι αρμόδιοι/ες για την εποπτεία, επιθετική λογοκρισία και πίεση στους/τις δημοσιογράφους καθώς και εισαγωγή εισβλητικών και πιθανόν μόνιμων καθεστώτων ψηφιακής παρακολούθησης.

Πολλές παρεμβάσεις εμφανίζονται να ξεπερνούν το μέτρο των απαραίτητων για την υγεία και την ασφάλεια, ακόμα και σε συνθήκες πανδημίας. Και σε μερικές περιπτώσεις, έχουν εισαχθεί μέτρα χωρίς καμία

σαφήνεια ούτε για το πότε ούτε για το πώς θα ανακληθούν.

Η προ-κορωνοϊού Δημοκρατία ήταν ήδη επισφαλής, με την εμπιστοσύνη στις κυβερνήσεις σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και τον πολιτικό χώρο υπό απειλή. Μια κρίση τέτοιου βεληνεκούς απειλεί ακόμη περισσότερο τη δημοκρατία μέσω της πολιτικής καταπίεσης, της υπερβολικής ενδυνάμωσης της εκτελεστικής εξουσίας και της αυξανόμενης διαφθοράς.

Είμαστε ήδη μάρτυρες κυβερνήσεων που αποσιωπούν γεγονότα, ξηλώνουν την εποπτεία και φιμώνουν κριτικές φωνές, γεγονός που μπορεί να οξύνει τις κρίσεις και να μεγεθύνει τα δεινά. Αντιθέτως, οι ανοιχτές, συμπεριληπτικές και ειλικρινείς κυβερνήσεις κινητοποιούν και θέτουν στο επίκεντρο τη συλλογική γνώση προκειμένου να βελτιώσουν κρίσιμες υπηρεσίες και να δημιουργήσουν μια κοινή αίσθηση υπευθυνότητας. Αυτή η προσέγγιση δημιουργεί εμπιστοσύνη στις πράξεις των κυβερνήσεων και ενθαρρύνει τους πολίτες να συμμετέχουν ενεργά στην αντιμετώπιση της πανδημίας και την ανάκαμψη από τις συνέπειές της.

Ο κόσμος βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτή την πανδημία είτε προστατεύοντας ή ακόμη και αναζωογονώντας την εμπιστοσύνη, τη δημοκρατία, την ανοιχτή και συμπεριληπτική διακυβέρνηση, είτε μπορούμε να τα αγνοήσουμε όλα αυτά και να αναμείνουμε μια βαθύτερη διάβρωση της ανοιχτής διακυβέρνησης, σχεδόν μη αναστρέψιμη.

Για να προωθήσουμε τις αξίες που ορίζουν τη Δημοκρατία, καλούμε τις κυβερνήσεις να προχωρήσουν στις παρακάτω κινήσεις:

• Να εξασφαλίσουν τον ανεξάρτητο ρόλο των κοινοβουλίων: Να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την διασφάλιση της αδιάκοπης λειτουργίας των κοινοβουλίων, με τρόπο ώστε να συμμετέχουν ουσιαστικά και με πλήρη γνωμοδοσία στις αποφάσεις που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση της πανδημίας και ώστε να είναι σε θέση να διαδραματίσουν τον εποπτικό και ελεγκτικό ρόλο τους.

• Να εξασφαλίσουν συμμετοχική συνεργασία και εποπτεία: Να εγκαθιδρύσουν ειδικούς, εκλεγμένους, συμμετοχικούς μηχανισμούς που θα αντλούν από την κοινωνική εξειδίκευση και θα διασφαλίζουν εποπτεία στις αποφάσεις που επηρεάζουν τη δημόσια υγεία και πρόνοια, τα δικαιώματα και τις ελευθερίες, καθώς και την έκτακτη κατανομή πόρων, συμπεριλαμβανομένων τόσο των βραχυπρόθεσμων λύσεων όσο και των πακέτων ανάκαμψης.

• Να δημοσιεύουν με δική τους πρωτοβουλία πληροφορίες και δεδομένα σχετικά με την κατάσταση της πανδημίας του κορωνοϊού: Να δημοσιοποιούν δεδομένα της κατάστασης, αναλυτικά μοντέλα, επιστημονικά ευρήματα και εκθέσεις που θα χρησιμοποιούνται για τη λήψη αποφάσεων και την αιτιολόγησή τους. Να αναπτύξουν σχέδια ενεργούς δημοσιοποίησης και ανοιχτών δεδομένων ώστε να ανταποκριθούν στις ανάγκες ενημέρωσης του κοινού, των ΜΜΕ, της ακαδημαϊκής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας.

• Να κάνουν διαφανείς όλες τις έκτακτες δημόσιες συμβάσεις και αναθέσεις: Να εξασφαλίσουν ότι η πληροφόρηση για τις συμβάσεις που αφορούν στην αντιμετώπιση της πανδημίας, συμπεριλαμβανομένων των έκτακτων αναθέσεων, δημοσιοποιούνται κατά το δυνατόν πιο άμεσα, κατά προτίμηση σε μια κεντρική πύλη και με ανοιχτά δεδομένα. Να διασφαλίσουν ότι είναι διαθέσιμα δεδομένα εταιρικών μητρώων ώστε οι ερευνητές/ριες δημοσιογράφοι και τα μέλη της κοινωνίας των πολιτών με εποπτικό ρόλο είναι σε θέση να παίξουν τον ρόλο τους στην έκθεση περιπτώσεων απάτης και διαφθοράς.

• Να επιτρέψουν στα ενδιαφερόμενα μέρη να ακολουθήσουν το δημόσιο χρήμα: Να εξασφαλίσουν διαφάνεια στα δημόσια ταμεία που σχετίζονται με όλες τις διαστάσεις της αντιμετώπισης της πανδημίας, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών και των πακέτων ανάκαμψης. Να αναπτύξουν συμμετοχικό διάλογο σε όλους τους τομείς της κοινωνίας και των επιχειρήσεων σχετικά με τα οικονομικά μέτρα.

• Να διατηρήσουν τη νομοθεσία για το δικαίωμα πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία: Να λάβουν ειδικά μέτρα για τη διατήρηση της λειτουργίας των νόμων για το δικαίωμα πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία και των προθεσμιών απάντησης κατά τη διάρκεια της κρίσης. Όπου είναι περιορισμένη η διοικητική ικανότητα, να θέσουν ως προτεραιότητα τα αιτήματα που σχετίζονται με την παρούσα κατάσταση, είτε απαντώντας σε αυτά ή/και δημοσιεύοντας με δική τους πρωτοβουλία σχετικές απαντήσεις σε ειδικά διαμορφωμένη για τον σκοπό αυτό ιστοσελίδα.

• Να εγγυηθούν και να σεβαστούν την ελευθερία της έκφρασης: Να τηρήσουν τις ελευθερίες του τύπου και τα δικαιώματα των δημοσιογράφων να αναζητούν και να διαχέουν πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων της ελευθερίας της μετακίνησης των δημοσιογράφων. Η ελεύθερη διακίνηση της πληροφορίας, συμπεριλαμβανομένου του διαδικτύου, πρέπει να προστατευτεί, και οποιαδήποτε μέτρα λαμβάνονται για την καταπολέμηση των ψευδών ειδήσεων πρέπει να μην περιορίζουν την ελευθερία της έκφρασης.

• Να ενδυναμώσουν την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers): Να δεσμευτούν στην προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος που βγαίνουν μπροστά στην προάσπιση του συλλογικού συμφέροντος και εκθέτουν προβλήματα, ελλείψεις, απάτες και διαφθορά στις δημόσιες συμβάσεις και στην χρήση δημοσίου χρήματος για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

• Να προστατέψουν την ιδιωτικότητα σε κάθε ιχνηλάτηση επαφών: Να διασφαλίσουν ότι οποιαδήποτε ψηφιακή ιχνηλάτηση και παρακολούθηση χρησιμοποιείται για τη δημόσια υγεία, έχει ημερομηνία λήξης και αναθεωρείται τακτικά, εποπτεύεται και ελέγχεται διαρκώς από ειδικούς και την κοινωνία των πολιτών για την προστασία της ιδιωτικής ζωής καθώς και ότι χαρακτηρίζεται από πλήρη διαφάνεια στην χρήση των δεδομένων.

• Να διατηρήσουν τις υφιστάμενες διαδικασίες της Συμμαχίας για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση: Είναι απολύτως κρίσιμο να διατηρηθούν, στον βαθμό που είναι δυνατόν, οι υφιστάμενες πρωτοβουλίες για την εξασφάλιση μιας ανοιχτής και προηγμένης διακυβέρνησης. Αν προκύψει ανάγκη αναδόμησης των Εθνικών Σχεδίων Δράσης αυτή να συνάδει με τις προαναφερθείσες προτεραιότητες και οπωσδήποτε να πραγματοποιηθεί μέσα από ολοκληρωμένη συμβουλευτική διαδικασία με την κοινωνία των πολιτών.

Καλούμε τις κυβερνητικές οργανώσεις να:

• Να παρακολουθούν και να επισημαίνουν ό,τι συνιστά «κόκκινο πανί». Είναι κρίσιμο να παρακολουθούν τις εξελίξεις στο πλαίσιο της διακυβέρνησης και της δημοκρατίας και να καταδεικνύουν οπισθοδρομικά μέτρα δυσανάλογα με την κρίση.

• Να βρουν πόρους. Να εξασφαλίσουν και να κινητοποιήσουν πόρους που θα εγγυηθούν ταχείες και σαφείς αποκρίσεις-απαντήσεις στην πανδημία προστατεύοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δημοκρατικά πρότυπα, συμπεριλαμβανομένου του χώρου πολιτικής συμμετοχής, της ελευθερίας της έκφρασης και της ανοιχτής διακυβέρνησης.

• Να ακολουθήσουν πολυμερείς και συνεργατικούς μηχανισμούς. Όταν πρόκειται για ανθρώπινες ζωές, για βιοτικούς πόρους, για τη δημοκρατία και την οικονομική επανοικοδόμηση να αγωνιστούν από ψηλά για να «σηκωθούν» οι πολλοί.

Καλούμε τους χορηγούς/δωρητές να:

Να αξιοποιήσουν με ουσιαστικό τρόπο τις χρηματοδοτήσεις: ενώ απαντούν στις ανάγκες που προκύπτουν από την πανδημία, να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειες προστασίας του πυρήνα των ανοιχτών και δημοκρατικών κοινωνιών. Αυτό περιλαμβάνει την υποστήριξη των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των ερευνητών/ριών δημοσιογράφων που εργάζονται πάνω σε θέματα διαφάνειας, πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία, ανοιχτών δεδομένων, ελευθερίας της έκφρασης, καταπολέμησης της διαφθοράς και συμμετοχικότητας.

Μόνο με την υπεράσπιση και ενδυνάμωση της ανοιχτής διακυβέρνησης, κατά τη διάρκεια της αντιμετώπισης και της ανάκαμψης από την κρίση του Covid-19, θα μπορέσουμε να αναζωογονήσουμε την παγκόσμια δημοκρατία και να δημιουργήσουμε πιο δίκαιες, ίσες και συνεκτικές κοινωνίες.

Υπογράφουν:

María Barón, Directorio Legislativo

Glynnis Cummings-John, Restless Development

Helen Darbishire, Access Info Europe

Aidan Eyakuze, Twaweza

Delia Ferreira Rubio, Transparency International

Robin Hodess, The B Team

Giorgi Kldiashvili, Institute for Development of Freedom of Information

Lucy McTernan, University of York

Elisa Peter, Publish What You Pay

Zuzana Wienk, White Crow

Asma Cherifi, Tacid Network